Wij zijn de NVD: de Nederlandse Vereniging van Dierentuinen
Jaarlijks verwelkomen we zo’n tien miljoen bezoekers in de dertien grootste en bekendste dierentuinen van Nederland. Al decennialang bieden we hun een leuke dag uit in parken die staan voor de hoogste kwaliteit in onze branche.
Een bezoek aan een NVD-dierentuin is tegenwoordig veel meer dan recreatie. Het is leerzaam omdat we mensen laten zien wat onze impact op de natuur is. En wat ze kunnen doen om een positieve bijdrage te leveren aan onze toekomst.
Bij ons komen bezoekers in contact met de natuur op een manier die anders niet haalbaar is. Dat laat hen zien en voelen waarom het belangrijk is om zuiniger te zijn op onze natuur.
Hun bezoek draagt ook bij aan het behoud van natuur en diersoorten overal ter wereld. Want daarin investeren we een aanzienlijk deel van onze inkomsten, tijd en kennis.
Onze dierentuinen en de organisaties erachter verschillen in omvang, opzet en inrichting. Maar we zijn verenigd in onze liefde voor de natuur en voor dieren. Eén ding weten we heel zeker: De tijd van ‘sjokken langs hokken’ ligt ver achter ons. En als het aan ons ligt, komt hij ook nooit meer terug.
Dieren zijn onbetaalbaar
De dieren in onze parken zien we als onze verantwoordelijkheid. Ze staan niet op de balans omdat ze onbetaalbaar zijn. We zullen ze nooit verkopen, maar we wisselen ze wel uit met andere – internationale – dierentuinen. Dat doen we om de soorten te behouden, samen met de leden van de EAZA, (European Association of Zoos and Aquaria). Als samenwerkende dierentuinen ontwikkelen we methoden om diersoorten te beschermen, binnen en buiten onze parken. We zorgen voor het welzijn van dieren, we onderhouden contact met internationale organisaties en bieden educatie over natuurbehoud en wetenschappelijk onderzoek. We maken daarover duidelijke afspraken, handelen daarnaar en zijn er transparant over.
Dierenwelzijn staat voorop
In onze dierentuinen bootsen we zoveel mogelijk de natuurlijke habitat van de dieren na. Dat lukt ons voor heel veel soorten. Ruimte is daarbij natuurlijk soms een uitdaging. Maar het aantal vierkante meters is niet de enige belangrijke factor in hun leefomgeving. Er zijn veel manieren om natuurlijk gedrag mogelijk te maken en te stimuleren. En daar besteden wij dan ook veel aandacht, tijd en geld aan.
Daarnaast doen we onderzoek om de optimale leefomgeving voor de dieren te creëren en om hun welzijn te monitoren. Soms doen we dat zelf, soms in samenwerking met andere dierentuinen en vaak met externe partijen, universiteiten of NGO’s; dat zijn organisaties zonder winstoogmerk die onafhankelijk van nationale overheden werken. Ons werk op dit gebied is nooit klaar, maar werpt wel vruchten af, want uit internationale onderzoeken blijkt dat Nederlandse dierentuinen bij de beste van de wereld horen.
Ongemakkelijke getallen. Grote uitdaging.
Het Wereld Natuur Fonds berekent hoeveel dieren er zouden uitsterven als de mens niet zou bestaan. Die uitkomst zetten ze naast de huidige getallen over uitsterving. Uit die vergelijking blijkt dat dieren en planten nu tussen de 1000 en 10.000 maal sneller uitsterven dankzij de invloed van de mens.[1] ’s Werelds grootste unie voor natuurbescherming, de IUCN, houdt een rode lijst bij. Het aantal diersoorten dat in 2023 met uitsterven wordt bedreigd, is 42.100. Dat is 28% van de ontdekte en bekende diersoorten.[2]Omdat nog steeds niet alle dieren op aarde zijn ontdekt, kan dit aantal nog groter zijn.
Veel diersoorten in NVD-dierentuinen hebben een eigen programma dat erop is gericht om soorten te behouden. In onze parken en als het kan in de natuur. Per programma werkt een onafhankelijke coördinator nauw samen met interne en externe specialisten om deze soorten voor uitsterven te behoeden. Deze inspanningen leveren mooie resultaten op. Dieren als de Europese bizon, de vale gier en het gouden leeuwaapje zijn teruggebracht in de natuur dankzij verschillende programma’s en dierentuinen die hielpen bij het herstellen van hun natuurlijke leefomgeving. Een aantal diersoorten dat niet meer in het wild voorkomt, leeft nog wel in dierentuinen. Dat geldt ook voor soorten die op het randje van uitsterven staan.
Ver weg en dichtbij
Ook in Nederland werken we als NVD-leden actief mee aan deze programma’s. We wisselen kennis, ervaring en dieren uit met collega’s in heel Europa en daarbuiten. Individueel en gezamenlijk hebben we enorm veel kennis over dieren, hun gezondheid en hun welzijn. Die zetten we in om soorten van over de hele wereld te behouden. Maar ook in ons eigen land ondersteunen en financieren we projecten die diersoorten beschermen en hun leefgebieden behouden, herstellen en beschermen.
Beschermde en verzorgde dieren
De beroemde bioloog Jane Goodall zei in 2019: “Groepen die vinden dat alle dierentuinen gesloten moeten worden, hebben duidelijk niet dezelfde tijd in het wild doorgebracht als ik. Ze hebben de bedreigingen niet gezien die het leefgebied van de chimpansee vernietigen.”[3]
Niet alleen chimpansees hebben te maken met deze bedreigingen. Vele diersoorten zijn al uitgestorven en voor vele andere is dat helaas ook de toekomst. Complete leefomgevingen worden opgeofferd aan houtkap en uitdijende landbouw. Elke seconde verdwijnt wereldwijd 5000 m2 aan bossen. Dat telt op tot 95.000 voetbalvelden per dag.[4] Daarnaast is stroperij een misdaad die nog steeds zorgt voor grote schade: te veel dieren worden gedood om te verkopen, om op te eten of vanwege bijgeloof. Delen van dieren, zoals de hoorns, zouden namelijk geluk brengen of zelfs lustopwekkend zijn.
In dierentuinen zijn dieren veilig. Hun levensverwachting is er substantieel hoger. Een aantal van de bedreigingen in hun natuurlijke leefomgeving wordt hier immers weggenomen.
Kom zelf kijken
Een flink deel van de kritiek richting dierentuinen is gebaseerd op het verleden en dat vinden we jammer. Dat verouderde beeld staat namelijk de juiste gesprekken en samenwerkingen in de weg. Wij zijn ervan overtuigd dat zelfs de grootste criticasters hun beeld zullen bijstellen als ze met eigen ogen zien hoe NVD-dierentuinen zich hebben ontwikkeld en zich blijven ontwikkelen. En als ze zien wat we nu bijdragen aan het behoud van diersoorten en onze natuur. Daarom nodigen we hen graag uit om langs te komen. Zelfs de kleinste bijstelling van hun beeld is volgens ons al winst. Dat betekent namelijk dat we weer een stukje dichterbij elkaar zijn gekomen. En dat is goed nieuws voor onze toekomst, want samen maken we meer kans om de grote uitdagingen van deze tijd aan te pakken.
Continu in ontwikkeling
In onze dierentuinen is de bezoeker te gast bij de dieren. Alle leden van de NVD hebben grote stappen gezet om deze visie tot leven te brengen. Als dierentuinen zijn we trots op wat we doen en op wat we hebben bereikt. Maar we zijn nog lang niet tevreden. We ontwikkelen steeds weer nieuwe inzichten en verbeteren onze dierentuinen continu. Omdat we ons bewust zijn van onze verantwoordelijkheid en vastbesloten om nog beter, moderner en diervriendelijker te worden. We willen de dieren in onze parken nog meer gerichte zorg en aandacht kunnen geven en we streven naar optimale huisvesting voor elke diersoort en elk dier.
Beleef de natuur
De natuur kan zonder ons. Maar wij kunnen niet zonder de natuur. Deze harde waarheid vormt het hart van onze educatieve activiteiten. Een bezoek aan onze dierentuinen brengt bezoekers in contact met flora en fauna van over de hele wereld. Ze zien, horen en ruiken dieren, planten en bomen uit landen waar de meesten van ons nooit zullen komen. Zo brengen we ‘ver van mijn bed’ dichtbij.
Midden in de maatschappij
Dierentuinen hebben een unieke positie in onze maatschappij. In onze parken komt de hele Nederlandse maatschappij samen. Onze bezoekers zijn mensen van alle opleidingsniveaus, van verschillende etnische achtergronden en met verschillende opvattingen over alles wat er speelt in de wereld. Ze komen uit Nederland en van (ver) daarbuiten. Dagelijks lopen alle generaties door onze poorten. Ze komen alleen, als stel, als gezin of als familie. Al die mensen kunnen wij in onze dierentuinen in hun hart raken met mooie boodschappen over de natuur.
Dat maakt NVD-dierentuinen uniek. Onze bezoekers hebben aan het einde van de dag meer kennis en begrip over de natuur, dieren en het belang van het behoud van beiden. Hier voelen en leren ze hoe belangrijk het is om zuinig te zijn op onze natuur. En hoe zij daaraan kunnen bijdragen.
Onze educatieve rol in cijfers
In 2022 gaven we samen 461 lezingen en meer dan 12.000 educatieve rondleidingen. We ontvingen ruim 360.000 leerlingen in onze dierentuinen. En ook buiten onze dierentuinen investeren we in educatie. Zo gaven we in 2022 bijna 700 lessen in scholen door heel Nederland en bezochten meer dan 315.000 mensen onze pagina’s met informatie en materialen voor spreekbeurten. Samen werken er 31 mensen full time om onze educatieve rol in te vullen. Zij krijgen hulp van zo’n 1350 enthousiaste en onmisbare vrijwilligers.
Oog in oog met dieren
Oog in oog staan met dieren is niet te vergelijken met naar dieren kijken op een scherm. Het is een fundamenteel andere beleving. Één waarbij je alle zintuigen gebruikt en die je de mogelijkheid tot interactie geeft. Het in het echt ervaren van dieren laat mensen zien en vooral voelen waarom het belangrijk is dat we onze natuur beschermen. Dit besef is groeiende, maar mag zich van ons nog sneller ontwikkelen. Wij dragen daar graag aan bij. Uit onze eigen onderzoeken weten we dat onze bezoekers na een bezoek een beter beeld hebben van wat de natuur betekent. Voor hen persoonlijk en voor ons als mensen.
Een positieve bijdrage
We laten op verschillende manieren zien hoe bezoekers kunnen bijdragen aan natuurbehoud en duurzaamheid. Door kleine aanpassingen in hun doen en laten door te doneren aan verschillende projecten. Daarin nemen wij het voortouw. In onze activiteiten en plannen besteden we veel aandacht aan onderwerpen als energie, water en biodiversiteit. We streven ernaar klimaatpositief te worden. Waarbij we alleen nog maar groene energie gebruiken, circulair werken, onze parken klimaatadaptief maken, natuurinclusief bouwen en nog veel meer. Zodat we uiteindelijk een positieve impact hebben op onze leefomgeving.
Relevanter dan ooit
NVD-dierentuinen staan op een fundament van kennis, ervaring, gedreven medewerkers en een liefde voor natuur en dieren. Het doet ons goed dat wij kunnen bijdragen aan soortbehoud en educatie. Dat is ons belangrijkste bestaansrecht. En dat we daarmee miljoenen Nederlanders ook een leuke dag uit kunnen bieden is natuurlijk prachtig. Want voor ons is het ook een kans om onze kennis en liefde voor de natuur te delen. Die karakteristieke combinatie, onze samenwerking en onze gedeelde liefde voor dier en natuur kenmerken ons als NVD-dierentuinen. Wij zien het NVD-lidmaatschap dan ook als een keurmerk waar we trots op zijn en dat we koesteren.
Wij blijven ons inzetten voor soortbehoud, educatie, onderzoek en wat er nog meer nodig is om onze natuur te beschermen en, waar het kan, te herstellen. We blijven internationale, nationale, lokale en regionale projecten ondersteunen met raad, daad en donaties. Daarbij zijn we transparant over wat we willen bereiken en wat we wel en niet kunnen.
In onze parken proberen we elke dag opnieuw de natuur zo goed mogelijk te benaderen. Omdat we weten hoe belangrijk zij is. Voor alle diersoorten, inclusief de mens. Dat is onze boodschap. En die is vandaag de dag relevanter dan ooit.
Dit zijn de NVD Dierentuinen
In alfabetische volgorde
Apenheul
Jaarlijks ervaren zo’n 500.000 mensen hoeveel ze kunnen leren van de apen in Apenheul. Het is onze missie om liefde voor dieren en natuur te stimuleren bij onze bezoekers. Dat doen we al sinds we in 1971 de deuren openden van ons primatenpark. De dieren leven in grote, natuurlijke verblijven en een deel loopt zelfs los tussen de bezoekers. Onder het motto ‘herken jezelf’ laten we de overeenkomsten en verschillen tussen mensen en andere primaten zien. Dat zorgt voor een feest van herkenning voor bezoekers, gasten van jaarlijks 300 zakelijke bijeenkomsten en heel veel schoolkinderen. Stichting Apenheul gebruikt de opbrengsten uit het park voor natuureducatie en soortbehoud en zet zich wereldwijd in voor primaten in hun oorspronkelijke leefgebieden.
AquaZoo
Waar zich ooit een zwembad, recreatiegebied en otterpark bevonden, staat al ruim twintig jaar de dierentuin AquaZoo. Sinds 2015 is het Friese park onderdeel van recreatieonderneming Libéma. Nog altijd zwemmen er otters in de wateren, maar het aantal dieren is aanzienlijk uitgebreid met, onder andere, ijsberen, luiaards, nijlkrokodillen en pinguïns. In 2023 werden er ook nog eens vier tijgerwelpjes geboren. Naast alle exotische dieren, is er ook veel aandacht voor de Friese natuur. Wij doen ook veel aan educatie en werken intensief samen met Stichting Wildlife. Deze stichting levert de vele vrijwilligers die dagelijks de bezoekers informeren en ondersteunt daarnaast financieel bijna dertig natuurbeschermingsprojecten, ver weg en dichtbij.
Artis: het grotere verhaal
ARTIS is de oudste dierentuin van Nederland en één van de oudste dierentuinen ter wereld. Midden in onze hoofdstad nemen we onze bezoekers in ons park en onze musea mee in het grote verhaal van al het leven. Nergens ter wereld wordt met levende microben, dieren, bomen en planten en een blik op de aarde vanuit de ruimte het volledige verhaal van de mens in zijn natuurlijke omgeving verteld. De grootste uitdagingen waar we met zijn allen voor staan, worden in ARTIS persoonlijk, klein en voelbaar gemaakt. Zodat we ervaren dat we wel degelijk bij kunnen dragen aan een leefbare wereld voor toekomstige generaties.
Avifauna
Avifauna ligt midden in de randstad centraal in het Groene Hart. Wij zijn de Nederlandse dierentuin die gespecialiseerd is in vogels. Meer dan 200 vogelsoorten leven hier samen met kleine zoogdieren in een natuurlijke omgeving. Daarnaast verzorgen we de natuur- en milieueducatie voor de scholen uit de regio en helpen we met het organiseren van excursies, gastlessen, materiaalpakketten en leskisten. Tenslotte investeren we ook in biodiversiteit en lokale natuurbescherming. De gevarieerde beplanting in ons park trekt allerlei vogels, insecten en andere dieren uit de omgeving aan. En met de projecten die we ondersteunen, wordt steeds vaker de natuur in het Groene Hart beschermd.
Beekse Bergen
Safaripark Beekse Bergen opende in 1968 de deuren en is met een oppervlakte van 120 hectare de grootste dierentuin van de Benelux. Het safaripark, sinds 1987 onderdeel van Libéma, biedt onderdak aan ongeveer honderd verschillende diersoorten, variërend van grote zoogdieren tot kleine vogels. De dierentuin, met de kenmerkende vlaktes waar verschillende diersoorten door elkaar leven, kun je ontdekken met de auto, bus, boot of te voet. In 2022 deden 1,2 miljoen bezoekers dat. Wij zetten ons in voor de bescherming van diersoorten, natuur en biodiversiteit, onder andere door deelname aan managementprogramma’s van EAZA. Zelf zijn we coördinator van de programma’s voor de breedlipneushoorn en de cheeta.
Burgers’ Zoo
In Koninklijke Burgers’ Zoo laten we de dieren in hun natuurlijke omgeving zien doordat we ecosystemen op grote schaal nabootsen. Daarmee streven we ernaar de bezoeker de verwonderlijke wereld van de natuur te laten beleven en de mensen te inspireren op het gebied van natuurbehoud. De bezoeker kan het tropisch regenwoud ervaren, struinen door de woestijn, een droge duik nemen in het koraalrif en wandelen door de mangrove. Ook buiten onze dierentuin spannen we ons in voor natuur en natuurbehoud. Zo beschermen en onderhouden we samen met een Zwitsers dierenpark al meer dan dertig jaar een kwetsbaar natuurgebied ter grootte van 400 vierkante kilometer in Belize in Midden-Amerika.
DierenPark Amersfoort: De dierentuin voor kinderen!
In het bos van DierenPark Amersfoort beleef je met al je zintuigen hoe bijzonder de natuur is. Je klimt, klautert, duikt en glijdt de hele dag tussen de bomen, terwijl je ook van alles te weten komt over de dieren en hun leefgebied. Maar op veel plekken in de wereld gaat het niet goed met de natuur, dus roepen we alle kinderen op om in actie te komen! We geven graag handvatten en voorbeelden hoe je dat in je eigen omgeving kunt doen, maar ook hoe je de natuur ver weg kan helpen. En daarbij geldt: alle beetjes helpen!
Dierenrijk
Dierenrijk in Mierlo werd in 2004 geopend op een voormalige vuilstortplaats. In het park, dat onderdeel is van recreatieonderneming Libéma, leven momenteel 65 diersoorten uit alle hoeken van de wereld, waaronder Aziatische olifanten, Indische neushoorns, ijsberen en Humboldt pinguïns. Wij zetten ons actief in voor educatie en onderzoek. We ondersteunen via Stichting Wildlife een kleine dertig natuurbeschermingsprojecten, ver weg en dichtbij. Ook zetten we ons in voor het behoud van veelal bedreigde diersoorten door deelname aan managementprogramma’s. Zelf zijn we coördinator van het programma van de nandoe. Soms lukt het om dieren uit te zetten in de natuur: een aantal in Dierenrijk geboren vale gieren vliegen momenteel rond in Bulgarije.
Diergaarde Blijdorp: Together we bring nature back to life
Onze planeet heeft te kampen met ernstige ecologische uitdagingen. Stichting Koninklijke Rotterdamse Diergaarde voelt het als haar plicht om het tij te keren. Wat in 1857 begon als ‘slechts’ een dierentuin, is daarom uitgegroeid tot een impactorganisatie die zich dag in dag uit keihard inzet voor soortbehoud en natuurherstel. Het bevorderen van biodiversiteit, het herstel van ecosystemen en het werken aan duurzaamheid vormen de kern van ons bestaan. We hebben een voorbeeldfunctie. We zijn een gids. In Diergaarde Blijdorp maken jaarlijks ruim 1,5 miljoen bezoekers van heel dichtbij kennis met de natuur van ver weg. We willen blijvend impact op hen maken met de schoonheid van onze dieren en planten. Want alleen als je ergens van houdt, wil je het beschermen.
GaiaZOO
GaiaZOO is een prachtig aangelegd park in het Zuid-Limburgse heuvellandschap waar 150 diersoorten uit diverse werelddelen leven. Jaarlijks genieten een half miljoen bezoekers uit binnen- en buitenland hier van hun natuurlijke gedrag dankzij de ruime verblijven die opgaan in het landschap. GaiaZOO speelt een prominente rol in natuurbehoud van inheemse soorten zoals de korenwolf, de eikelmuis en de vuursalamander. Dat doen we in nauwe samenwerking met natuurorganisaties en overheden. We bieden onze gasten een bijzondere beleving, mede dankzij onze duurzame bedrijfsvoering, de architectuur en de kwaliteit van onze dierentuin. Ons uitgangspunt is om bezoekers te laten ervaren hoe bijzonder en kwetsbaar onze aarde is.
Ouwehands Dierenpark
Ouwehands Dierenpark is gevestigd in een prachtig bosgebied op de Grebbeberg in Rhenen. De missie van ons dierenpark is om de liefde voor de natuur bij de vele gasten die ons jaarlijks bezoeken te vergroten. En om hen aan te zetten tot het actief beschermen van natuur. Dat doen we door bijzondere en unieke natuurervaringen aan te bieden die blijvende herinneringen maken. Ons hoofddoel is om de stap te maken van natuurbesef naar natuurkoestering. Via onze Stichting Ouwehands Zoo Foundation steunen we de bedreigde soortgenoten in ons dierenpark ook in hun natuurlijke omgeving.
WILDLANDS
Het dierenpark in vlinderstad Emmen kon na tachtig jaar in het centrum geen kant meer op. Om de leefgebieden en daarmee het dierenwelzijn te vergroten openden we in 2016 opvolger WILDLANDS Adventure Zoo Emmen: een modern dierenpark waar bezoekers genieten van onder andere de jungle, de savanne en het poolgebied Zo raken ze gemotiveerd én geïnspireerd om de natuur te leren kennen en te beschermen. Als duurzaam park gebruiken we bewust natuur(bescherming), educatie en beleving als inspiratiebron bij alle projecten voor een gezonde toekomst. WILDLANDS is, net als vlinders, in een constante cyclus van metamorfose en ontwikkeling. In Emmen sta je nooit stil!
ZooParc
ZooParc, werd aangelegd naast de al bestaande botanische tuin en vlindertuin D’n Hof en opende op 21 april 2000 de deuren voor het publiek. In 2015 werd recreatieonderneming Libéma eigenaar van de zowel bij Nederlanders als Duitsers geliefde dierentuin. In de acht expeditiegebieden in het park leven 86 diersoorten, waaronder Afrikaanse pinguïns, tijgers, leeuwen, halfapen, fossa’s, luiaards, miereneters en witgezichtsaki’s. We doen veel aan natuurbehoud. Zo ondersteunen we via Stichting Wildlife ongeveer dertig natuurbeschermingsprojecten, ver weg en dichtbij. Ook werken we mee aan Europese managementprogramma’s van de Europese dierentuinorganisatie EAZA. We zijn zelf coördinator van de witgezichtsaki en de Von der Deckens tok.
[1] Bron: https://wwf.panda.org/discover/our_focus/biodiversity/biodiversity/
[2] Bron: https://www.iucnredlist.org/
[3] Bron: o.a. https://www.africanelephantjournal.com/is-it-time-to-shut-down-the-zoos/